يكي از اين گياهان شورپسند، گياه علف مورچه با نام علمي ( Cressa cretica L.) از تیره ( Convolvulaceae ) است. براساس گزارشهاي محلي، از اين گياه در طب سنتي براي درمان سل، بيماريهاي ويروسي، ديابت، درد مفاصل، جذام، آسم، سرفه و ناراحتيهاي مختلف دستگاه تنفس، سوءهاضمه، كرم روده، نفخ شكم، برونشيت، قولنج، مشكلات پوستي و تبخال استفاده ميشود.
همچنين بهعنوان محلل و خلط آور، ضدعفونيكننده، ضدصفرا، مسهل، ضداحتقان، اشتهاآور، مقوي باه، مقوي معده، مدر و تصفيهكنندة خون، ضديبوست و ضدالتهاب گزارش شده است. در ماداگاسكار از اين گياه براي ساخت خميردندان استفاده ميشود.
در سودان برگهاي خشك گياه علف مورچه را با شكر ميكوبند و بهعنوان قيآور از آن استفاده ميكنند. از ديگر كاربردهاي اين گياه استفاده از آن بهعنوان خوراك دام است.همچنين دانههاي آن گزينة مناسبي براي توليد روغنهاي خوراكي و سوختهاي زيستي است.این گياه چندساله، علفي، با برگهاي كوچك، بدون دمبرگ، ساده و بدون بريدگي است. گلها در گلآذين خوشة انتهايي قرار گرفتهاند. كاسبرگها با يكديگر برابر و جام گل 5 لبه است كه تا يكدوم طول خود بريده ميباشد. پرچمها 5 عدد است كه بلندتر از جام گل ديده ميشوند. خامه 2 تايي و كلاله بزرگ است. تخمدان دوخانهاي است كه در هر خانه 2 تخمك وجود دارد.
ميوة كپسول شكوفا است. رويشگاه گياه علف مورچه در حاشية كويرها، تپهها، دشتهاي كوهپايهاي و دامنههاي خشك نواحي بياباني و نيمهبياباني ميباشد و در شورهزارها، مناطق مرطوب و شني، زمينهاي شور ساحلي و كنار آب دريا بهخوبي رشد ميكند.
خواص درمانی علف مورچه
1. خاصیت ضد التهابی
علف مورچه به دلیل داشتن ترکیبات ضد التهابی مانند فلاونوئیدها و پلیفنولها، میتواند در درمان بیماریهای التهابی مزمن مانند آرتریت و التهاب دستگاه گوارش مؤثر باشد. این ترکیبات با مهار تولید سیتوکینهای التهابی، اثرات مثبتی بر کاهش التهاب دارند.
2. خاصیت آنتیاکسیدانی
آنتیاکسیدانهای موجود در گياه علف مورچه، از جمله فلاونوئیدها، به کاهش استرس اکسیداتیو و محافظت از سلولها در برابر آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد کمک میکنند. این خاصیت میتواند در پیشگیری از بیماریهای مرتبط با پیری و سرطان نقش داشته باشد.
3. اثر ضد سرطانی
تحقیقات نشان دادهاند که عصاره علف مورچه میتواند به مهار رشد سلولهای سرطانی، بهویژه در سرطان پستان و روده کمک کند. ترکیبات فعال این گیاه با القای آپوپتوز (مرگ برنامهریزیشده سلولی) و مهار تکثیر سلولهای توموری، اثر ضد سرطانی خود را اعمال میکنند.
4. کنترل دیابت
مطالعات پیشبالینی نشان دادهاند که گياه علف مورچه میتواند به کاهش سطح گلوکز خون کمک کند. ترکیبات این گیاه با بهبود حساسیت به انسولین و مهار آنزیمهای مرتبط با تجزیه کربوهیدراتها، در کنترل دیابت نوع 2 مؤثر هستند.
5. تقویت سیستم ایمنی
عصاره علف مورچه با افزایش تولید سلولهای ایمنی و تقویت مکانیسمهای دفاعی بدن، میتواند به پیشگیری از بیماریهای عفونی و بهبود زخمها کمک کند.
6. خواص ضد میکروبی
این گیاه دارای ترکیبات ضد میکروبی است که بر باکتریها، قارچها و ویروسهای مختلف اثر دارد. استفاده از علف مورچه به عنوان یک درمان طبیعی میتواند در کاهش عفونتهای مزمن و مقاوم به آنتیبیوتیک مفید باشد.
گروه دانشبنیان علمآوران کاسپین با معرفی برند باریجه، در زمینه فرهنگسازی و استفاده بهینه از گیاهان دارویی فعالیت میکند. این مجموعه با ارائه پکیجهای سلامت (مانند پکیج کنترل دیابت، کبد چرب، فشار خون و موارد مشابه) و تغییر سبک زندگی جامعه، به بهبود سلامت عمومی کشور کمک مینماید. در حال حاضر، این مجموعه دانشبنیان در دانشکده و انستیتو تغذیه مستقر است و مسئولیت مرکز تحقیقات هوش مصنوعی در صنایع غذایی کشور را بر عهده دارد. همچنین، طرح ساماندهی عطاریهای سراسر کشور از سوی اتاق اصناف در دستور کار این شرکت قرار دارد. از دیگر افتخارات مجموعه، همکاری با شرکت توسعه کاربرد پرتوها در زمینه پرتودهی گاما برای گیاهان دارویی است. این شرکت با ترویج آموزش و تهیه دانشنامههای کاربردی و روان درباره فواید و روشهای استفاده از گیاهان دارویی، مأموریت خود را در راستای سلامتمحوری پیش میبرد.
کاربردهای عملی و نحوه مصرف
گياه علف مورچه به صورت دمنوش، عصاره یا پودر خشک در طب سنتی استفاده میشود. عصاره آن معمولاً به شکل مکملهای دارویی یا نوشیدنیهای تقویتی عرضه میشود. در برخی مناطق، از بخشهای مختلف این گیاه برای تهیه کرمها و ضمادهای درمانی برای التیام زخمها و کاهش التهاب استفاده میشود.
نتیجه گیری
براساس آنچه از بررسي منابع برميآيد علف مورچه بهدليل داشتن تركيباتي چون فلاونوئيدها، گليكوزيدها، تاننها، استرولها، كومارينها و غيره و همچنين عناصري چون روي، مس و منگنز در درمان بيماريهاي پوستي، عفونتهاي ناشي از باكتري، ويروس و قارچ، سرماخوردگي، مشكلات مربوط به تنفس، كبد و گوارش، كيسه صفرا، بيماريهاي انگلي و ديابت كاربرد دارد و همچنين بهعنوان تببر، كاهندة درد، ضدسرطان، تقويتكنندة حافظه، ضدHIV، درمانكنندة آلزايمر، ضدباروري و غيره ميتواند مفيد واقع شود. بهجز آنچه اشاره شد گياه علف مورچه ميتواند بهعنوان پوشش مناسب در خاكهاي شور كاشته شود.
همچنين بهدليل خوشخوراكي از آن بهعنوان علوفة دام استفاده ميشود. افزون بر اين داراي دانة روغني است كه ميتوان از آن در صنعت روغنكشي و توليد سوختهاي زيستي استفاده كرد.