بررسی بیماری کم خونی و راه درمان با تاکید بر استفاده از گیاهان دارویی

مقدمه

کم خونی یکی از بیماری های شایع در دنیا می باشد و بر اساس تحقیقات انجام شده حدود 30% مردم دنیا مبتال به کم خونی هستند. میزان شیوع کم خونی فقر آهن در کشورهای صنعتی در دهه اخیر کاهش یافته اما تغییر مختصری در شیوع جهانی آن رخ داده است. معمولا دریافت ناکافی آهن ، سوء جذب آهن ، خونریزی گوارشی و عفونت های انگلی از علل شایع کم خونی فقرآهن می باشد. شیوع این بیماری درمناطق گرمسیر دنیا بیشتر بوده که شاید علل آن شیوع بیشتر عفونت های انگلی ، کمتر بودن میزان مصرف گوشت وبالاتر بودن میزان فقر در این جوامع باشد . همچنین نژاد،وضعیت درآمد، سطح سواد و تعداد افراد خانواده از. دیگر عوامل موثردر شیوع فقرآهن می باشند.

در ادامه با باریجه همراه باشید.

مهمترین علل کم‌خونی

• ضعف سیستم گوارشی و ناتوانی در جذب مواد مغذی.
• کاهش تولید خون به دلیل ضعف کبد یا طحال.
• عدم تعادل در مزاج بدن، به‌ویژه سردی یا خشکی مزاج.
• تغذیه ناکافی و مصرف غذاهای فاقد آهن و مواد مغذی.

سن کم خونی

کم خونی فقرآهن در دو گروه سنی 9-24 ماهه و در دوران نوجوانی باشد. باید در نظر داشت که سن بروز فقرآهن در شیر خوارانی که نارس بدنیا آمده اند زودتر از شیرخواران طبیعی است. کم خونی شایع‌ترین و گسترده ترین اختلال تغذیه ای در جمعیت جهان است. عواقب مهم ناشی از کم خونی شامل کمبود ایمنی، افزایش عوارض و اختلال عملکرد شناختی است که بار قابل توجهی برای جمعیت جهانی محسوب میشود. آهن مهم ترین عامل سازنده هموگلوبین قسمت رنگی گلبول های قرمزاست. هموگلوبین عامل انتقال اکسیژن در بدن است.با توجه به اینکه آهن مهمترین عامل سازنده در هموگلوبین محسوب می شود در صورتی که فرد دچار کمبود آهن باشد می تواند منجر به کاهش هموگلوبین و در نتیجه کم خونی شود.

پس باید توجه داشته باشیم که از غذاهایی استفاده شود که باعث افزایش یا تنظیم آهن خون شوند. کم خونی فقر آهن با عوارضی همچون کاهش مقاومت بدن در برابرعفونت، کاهش بهره هوشی کودکان، افزایش مرگ و میر مادران، کاهش قدرت یادگیری در کودکان و کاهش ظرفیت و توان کاری همراه است و همچنین موجب افزایش تولد نوزادان کم وزن و مرگ و میر مادران در حین زایمان میشود. گرچه اغلب کم خونی ها ماهیت فقر آهنی دارند ولی عواملی نیز ممکن است با فقر آهن بخصوص در کم خونی های شدید تداخل داشته باشند که عبارتند از کمبود ویتامین های A و 12B ،بیماری های خونی مثل تالاسمی و کم خونی داسی شکل و ایدز. علاوه بر این علل بی واسطه، سایر مشکلات تغذیه ای جامعه نیز علل زمینه ای مهمی برای کم خونی هستند. ویتامین 12B به بدن کمک میکند DNA و گلبول‌های قرمز را تولید کند، از سیستم ایمنی بدن پشتیبانی میکند و به طور طبیعی تنها در منابع حیوانی یافت میشود. این بدان معناست که افراد گیاه‌خوار در به دست آوردن آن دچار مشکل خواهند شد.

چه افرادی به کم‌خونی دچار می شوند؟

افرادی که دارای مشکلات گوارشی همچون بیماری سلیاک هستند و افراد بالغ باالی 50 سال در معرض خطر کمبود این ویتامین قرار دارند زیرا در بدن این افراد مشکالت جذب وجود دارد.پس می توان گفت که کمبود این ویتامین می تواند منجر به کم خونی شود. معمولا کم خونی با علایم زیر دیده میشود: ضعف عمومی،خستگی مزمن،کم حوصلگی، حساسیت به سرما، تحریک پذیری و افسردگی رنگ پریدگی، سردرد، سرگیجه، بی خوابی، تاری دید و آمادگی برای سرما خوردگی و عفونت بی اشتهایی،سوءهاضمه وسوزن سوزن شدن انگشتان دست و پا استفاده از موادغذایی آهن دار مثل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ و سبزی ها مثل جعفری و حبوبات مثل عدس در برنامه غذایی روزانه مفید است.

رویکردهای طب سنتی در درمان کم‌خونی

طب سنتی بر بهبود تغذیه، اصلاح مزاج و استفاده از گیاهان دارویی برای تقویت خون‌سازی تأکید دارد. این روش‌ها شامل موارد زیر است:

1. اصلاح تغذیه و تقویت دستگاه گوارش

درمان کم خونی از نظر طب سنتی با تقویت دستگاه گوارش و بهبود جذب مواد مغذی آغاز می‌شود. مصرف غذاهایی که سرشار از آهن، ویتامین C و پروتئین هستند، نقش اساسی در درمان دارد. غذاهایی مانند گوشت قرمز، جگر، تخم‌مرغ، عسل، انجیر و خرما در این زمینه توصیه می‌شوند.

2. گیاهان دارویی مؤثر

• اسفناج: سرشار از آهن و اسیدفولیک بوده و به تقویت خون کمک می‌کند.
• چغندر قرمز: بهبود جریان خون و افزایش هموگلوبین.
• گل گاوزبان: به تقویت کبد و بهبود کیفیت خون کمک می‌کند.
• گزنه: یکی از بهترین گیاهان برای افزایش جذب آهن و رفع ضعف بدن.
• انجیر خشک: غنی از آهن و سایر مواد معدنی مفید برای خون‌سازی.

3. مواد غذایی تقویت‌کننده خون

• عسل: منبع غنی آهن و انرژی.
• کنجد: سرشار از آهن و مناسب برای رفع ضعف بدنی.
• شیره انگور و خرما: کمک به افزایش هموگلوبین و رفع خستگی.
• حبوبات: مانند عدس و نخود که سرشار از آهن هستند.

4. اصلاح مزاج

طب سنتی بر اصلاح مزاج تأکید دارد تا فرآیند خون‌سازی بهبود یابد. برای افراد با مزاج سرد، استفاده از غذاها و گیاهان گرم مانند زعفران، دارچین و زنجبیل توصیه می‌شود.

پیشنهاداتی برای پیشگیری و درمان کم‌خونی

1. مصرف منظم غذاهای غنی از آهن و ویتامین C برای بهبود جذب آهن.
2. استفاده از دم‌نوش‌های گیاهی مانند دم‌نوش گزنه یا شیره خرما.
3. خودداری از مصرف بیش از حد چای و قهوه که مانع جذب آهن می‌شوند.
4. افزایش فعالیت بدنی مناسب برای تقویت گردش خون و بهبود عملکرد اندام‌های خون‌ساز.