بادرنجبویه گیاهی دارویی با تاریخچه غنی در طب سنتی
فهرست مطالب
آشنایی با گیاه بادرنجبویه
Melissa officinalis که باعنوان بادرنجبویه شناخته می‌شود. بادرنجبویه گیاهی دارویی چندساله از خانواده نعناییان (Lamiaceae) است که قرن‌هاست به دلیل خواص دارویی به‌ویژه خواص آرام‌بخش، ضداضطراب و عطر خوش آن در طب‌سنتی کاربرد فراوانی دارد. این گیاه با برگ‌های سبز روشن و رایحه دلپذیر لیمو؛ بومی نواحی مدیترانه‌ای است، اما در سال‌های اخیر در بسیاری از مناطق جهان، از جمله ایران، کشت و استفاده می‌شود.
پراکنش جغرافیایی بادرنجبویه در ایران
در ایران، بادرنجبویه بهطور عمده در نواحی مختلف به‌ویژه در مناطق معتدل و سردسیر به‌عنوان گیاهی دارویی در باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی کشت می‌شود. برخی از مناطق عمده‌ی پراکنش بادرنجبویه در ایران شامل استان‌های زیر است:
1.استان‌های شمالی: استان‌های گیلان، مازندران و گلستان با داشتن آب و هوای مرطوب و دما مناسب شرایط مطلوبی برای رشد گیاه فراهم می‌کنند.
2. استان‌های مرکزی و غربی: استان‌های اصفهان، فارس و لرستان نیز از مناطقی هستند که در آن‌ها بادرنجبویه در باغ‌ها و اراضی کشاورزی به‌صورت تجاری پرورش می‌یابد.
3. استان‌های جنوبی: برخی نواحی استان‌های جنوبی مانند هرمزگان نیز به دلیل قابلیت کشت گیاهان دارویی و شرایط مناسب اقلیمی، قادر به کشت بادرنجبویه هستند.
تاریخچه استفاده از بادرنجبویه در طب سنتی
استفاده دارویی از بادرنجبویه یا Melissa officinalis تاریخچه‌ای طولانی دارد که به تمدن‌های باستانی باز می‌گردد. نام “Melissa” از کلمه یونانی “melissa” به معنای “زنبور” گرفته شده است که به توانایی گل‌های معطر و لیمویی این گیاه در جذب زنبورها اشاره دارد. یونانیان و رومیان باستان از بادرنجبویه به‌دلیل اثرات آرام‌بخش آن استفاده می‌کردند. کاربردهای بادرنجبویه در طول قرن‌ها تکامل یافته و امروز نیز این گیاه در طب سنتی و مدرن دارویی، ارزشمند است.
خواص دارویی بادرنجبویه
1.آرامش بخش و تسکین دهنده
یکی از پرکاربرد‌ترین استفاده‌های بادرنجبویه در طب سنتی، اثرات آرام‌بخش و تسکین‌دهنده آن است که به منظور کاهش اضطراب و استرس و بهبود کیفیت خواب استفاده می‌شود. بادرنجبویه گیاهی دارویی به منظور ایجاد آرامش و بهبود خلق و خو اغلب با سایر گیاهان آرام‌بخش مانند والریان و بابونه در چای یا تنتور(عصاره الکلی) ترکیب می‌شود. اثرات تسکین‌دهنده این گیاه به ترکیباتی مانند اسید روزمارینیک، فلاونوئیدها و سایر ترکیبات گیاهی نسبت داده می‌شود که خواص مسکن و ضد اضطراب ملایمی دارند. که موجب تسکین تنش‌های عصبی و آرام کردن استرس‌های احساسی می‌شود. در داروهای سنتی، این گیاه اغلب برای افرادی که از اختلالات عصبی از جمله اضطراب و حملات پانیک رنج می‌بردند، تجویز می‌شود.
در ادامه با باریجه همراه باشید.
2. کاهش اضطراب و استرس
بادرنجبویه در طب سنتی به‌عنوان یکی از گیاهان ضد اضطراب شناخته می‌شود. این گیاه باعث کاهش تولید هورمون‌های استرس‌زا مانند کورتیزول می‌شود و بهطور طبیعی به کاهش نگرانی‌ها و اضطراب کمک می‌کند. در طب سنتی، برای افرادی که از فشارهای زندگی روزمره رنج می‌بردند و نیاز به آرامش ذهنی داشتند، تجویز می‌شود.
3. کمک به درمان بی‌خوابی
بادرنجبویه یکی دیگر از گیاهان مؤثر در بهبود خواب و درمان بی‌خوابی است. این گیاه با اثرات آرام‌بخش خود، برای افرادی که به دلیل استرس یا اضطراب نمی‌توانند بخوابند، بسیار مفید است. این گیاه با آرام‌کردن ذهن و بدن، باعث بهبود کیفیت خواب می‌شود و به فرد کمک می‌کند که بهتر و طولانی‌تر بخوابد.
4. کمک به هضم و درمان مشکلات گوارشی
در طب سنتی، بادرنجبویه به‌عنوان یک گیاه مفید برای مشکلات گوارشی شناخته می‌شود. این گیاه به کاهش نفخ، گاز، سوء هاضمه و اسپاسم‌های معده کمک می‌کند. در بسیاری از فرهنگ‌ها، مصرف چای بادرنجبویه بعد از غذا برای کمک به هضم و تسکین ناراحتی‌های معده مرسوم بوده است. بادرنجبویه همچنین برای درمان کولیک و مشکلات گوارشی به‌ویژه برای تسکین اسپاسم‌های دستگاه گوارش، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
5. خواص ضد ویروسی و ضد باکتریایی
بادرنجبویه گیاهی دارویی در طب سنتی برای خواص ضد ویروسی و ضد باکتریایی‌اش نیز مورد توجه قرار گرفته است. مطالعات علمی نشان می‌دهد که این گیاه می‌تواند بهطور مؤثر به مبارزه با ویروس‌ها و باکتری‌ها بپردازد. در طب سنتی، از بادرنجبویه به‌صورت موضعی برای درمان زخم‌ها، عفونت‌های پوستی و ویروس هرپس (زخم سرد) استفاده می‌شود. علاوه بر این موارد، این گیاه به‌عنوان یک درمان طبیعی برای عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا نیز شناخته می‌شود.
6. تقویت عملکرد شناختی و حافظه
در طب سنتی، بادرنجبویه به‌عنوان یک گیاه تقویت‌کننده ذهن و حافظه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه به‌ویژه در افرادی که دچار کاهش حافظه یا ضعف تمرکز هستند، برای بهبود عملکرد شناختی و تقویت حافظه توصیه می‌شود.بادرنجبویه با کمک به افزایش جریان خون به مغز و تقویت عملکرد شناختی، باعث بهبود تمرکز، حافظه و وضعیت ذهنی می‌شود. این گیاه به‌ویژه برای افراد مسن یا کسانی که از مشکلات شناختی رنج می‌بردند، مفید است.
گروه دانش‌بنیان علم‌آوران کاسپین با معرفی برند باریجه، در زمینه فرهنگ‌سازی و استفاده بهینه از گیاهان دارویی فعالیت می‌کند. این مجموعه با ارائه پکیج‌های سلامت (مانند پکیج کنترل دیابت، کبد چرب، فشار خون و موارد مشابه) و تغییر سبک زندگی جامعه، به بهبود سلامت عمومی کشور کمک می‌نماید. در حال حاضر، این مجموعه دانش‌بنیان در دانشکده و انستیتو تغذیه مستقر است و مسئولیت مرکز تحقیقات هوش مصنوعی در صنایع غذایی کشور را بر عهده دارد. همچنین، طرح ساماندهی عطاری‌های سراسر کشور از سوی اتاق اصناف در دستور کار این شرکت قرار دارد. از دیگر افتخارات مجموعه، همکاری با شرکت توسعه کاربرد پرتوها در زمینه پرتودهی گاما برای گیاهان دارویی است. این شرکت با ترویج آموزش و تهیه دانشنامه‌های کاربردی و روان درباره فواید و روش‌های استفاده از گیاهان دارویی، مأموریت خود را در راستای سلامت‌محوری پیش می‌برد.
روش‌های سنتی مختلف برای استفاده از بادرنجبویه
1.چای بادرنجبویه
یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای استفاده از بادرنجبویه تهیه چای است.
چگونه تهیه کنیم:
- 1-2 قاشق چای‌خوری برگ خشک بادرنجبویه را در یک فنجان آب گرم برای 5-10 دقیقه دم کنید.
- چای را صاف کرده و میل کنید. می‌توانید برای طعم بهتر عسل یا لیمو اضافه کنید.
- 1-2 فنجان در روز، به‌ویژه قبل از خواب برای اثرات آرام‌بخش بنوشید
2.عصاره بادرنجبویه
عصاره یا تنتور بادرنجبویه یکی دیگر از روش‌های رایج استفاده ازاین گیاه است. تنتور یک عصاره مایع غلیظ است که با خیساندن گیاه در الکل یا سرکه تهیه می‌شود و خواص دارویی آن را حفظ می‌کند.
چگونه تهیه کنیم:
- برگ‌های تازه یا خشک بادرنجبویه را در یک شیشه قرار دهید و آن را حدود نصف پر کنید.
- برگ‌ها را با الکل با درصد بالا یا سرکه سیب بپوشانید.
- شیشه را محکم ببندید و در یک مکان خنک و تاریک برای 2-4 هفته قرار دهید و هر روز آن را تکان دهید.
- پس از این مدت، گیاه را از عصاره جدا کرده و تنتور را در یک بطری شیشه‌ای تیره ذخیره کنید.
- 1-2 قطره از تنتور را در آب، چای یا آب‌میوه رقیق کرده و تا 3 بار در روز بسته به نیاز خود (برای اضطراب، خواب یا مشکلات گوارشی) مصرف کنید.
3.اسانس بادرنجبویه
روغن بادرنجبویه به‌خاطر خواص شادی‌بخش و آرام‌بخش خود محبوب است. این روغن را می‌توان در آروماتراپی استفاده کرد، به‌صورت موضعی(با رقیق‌سازی) استفاده نمود یا در آب حمام برای آرامش و تسکین استرس به‌کار برد.
چگونه استفاده کنیم:
- آروماتراپی (درمان با رایحه): چند قطره از اسانس بادرنجبویه را به یک اسانس سوز اضافه کنید تا به کاهش اضطراب و بهبود خلق‌وخوی کمک کند.
- استفاده موضعی:چند قطره اسانس را در یک روغن حامل (مثل روغن نارگیل) رقیق کرده و آن را بر پیشانی، مچ‌ها یا گردن برای آرامش و اثرات تسکینی بمالید.
- حمام:چند قطره از روغن را به آب گرم حمام اضافه کنید تا تجربه‌ای آرامش‌بخش و تسکین‌دهنده استرس داشته باشید.
4.کمپرس بادرنجبویه
بادرنجبویه را می‌توان به‌صورت موضعی در قالب کمپرس برای درمان تحریکات پوستی، زخم‌های جزئی یا زخم‌های تبخال (که اغلب ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس است) استفاده کرد.
چگونه تهیه کنیم:
- برگ‌های تازه بادرنجبویه را له کنید تا عصاره آن‌ها آزاد شود.
- برگ‌های له شده را مستقیماً روی ناحیه آسیب‌دیده بمالید یا آن‌ها را در یک پارچه تمیز بپیچید روی پوست برای مدت دقیقه 20 تا 30 دقیقه قرار دهید تا تسکین یابد.
5.حمام بادرنجبویه
بادرنجبویه اغلب در حمام‌ها برای ترویج آرامش و تسکین استرس، اضطراب یا بی‌خوابی استفاده می‌شود. حمام بادرنجبویه همچنین برای عضلات خسته یا پوست تحریک‌شده آرامش‌بخش است.
چگونه تهیه کنیم:
- یک مشت برگ خشک بادرنجبویه را در یک کیسه پارچه‌ای‌‌قرار دهید.
- درب کیسه را ببندید و آن را زیر شیر آب گرم حمام قرار دهید تا هنگام پر شدن وان با آب گرم، عصاره گیاه وارد آب شود.
- برای 20-30 دقیقه در آب وان حمام بمانید.
6.شربت بادرنجبویه
در برخی از شیوه‌های سنتی، بادرنجبویه به شربت تبدیل می‌شود و معمولاً با دیگر گیاهان آرام‌بخش مانند بابونه یا والیان ترکیب می‌شود تا دارویی تسکین‌دهنده و خواب‌آور ایجاد کند.
چگونه تهیه کنیم:
- 1-2 قاشق چای‌خوری برگ خشک بادرنجبویه را با دیگر گیاهان آرام‌بخش ترکیب کرده و در آب برای 15-20 دقیقه بجوشانید.
- گیاهان را صاف کرده و مایع را به قابلمه بازگردانید.
- مقدار مناسب عسل یا شکر به مایع اضافه کرده و بجوشانید تا غلیظ شود و به شربت تبدیل شود.
- در یک شیشه درب دار داخل یخچال نگهداری کنید.
- 1- 2قاشق چای‌خوری از شربت را به‌صورت مورد نیاز برای خواب، اضطراب یا ناراحتی‌های گوارشی مصرف کنید.
7.روغن بادرنجبویه
بادرنجبویه را می‌توان در روغن‌هایی مانند روغن زیتون تزریق کرد و به صورت موضعی روی پوست استفاده کرد. روغن‌های تزریق‌شده برای تسکین پوست تحریک‌شده، از جمله شرایطی مانند اگزما یا بثورات، مفید هستند و معمولاً به‌عنوان پایه‌ای برای محصولات مراقبت از پوست خانگی استفاده می‌شوند.
چگونه تهیه کنیم:
- برگ‌های تازه بادرنجبویه را در یک شیشه قرار داده و آن‌ها را با روغن زیتون بپوشانید.
- شیشه را ببندید و برای 1-2 هفته در یک مکان گرم و آفتابی قرار دهید و هر روز آن را تکان دهید.
- برگ‌ها را از روغن جدا کرده و روغن تزریق‌شده را در یک بطری شیشه‌ای تیره نگهداری کنید.
چگونه استفاده کنیم:
- روغن را روی پوست برای اثرات تسکین‌دهنده و درمانی، به‌ویژه برای سوختگی‌های جزئی، بثورات یا پوست خشک بمالید.
8.کپسول یا قرص
برای کسانی که ترجیح می‌دهند از فرم‌های مکمل راحت‌تری استفاده کنند، بادرنجبویه در قالب کپسول یا قرص موجود است و معمولاً برای اثرات آرام‌بخش و کاهش استرس استفاده می‌شوند.
نتیجه گیری
بادرنجبویه یک گیاه با خواص دارویی گسترده است که در طب سنتی برای درمان مشکلات مختلف جسمی و ذهنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از خواص آرام‌بخش و ضد اضطراب آن گرفته تا تأثیرات مثبت بر سیستم گوارشی و عملکرد شناختی، این گیاه نقش مهمی در بهبود سلامت عمومی ایفا می‌کند. با توجه به فواید متعدد بادرنجبویه و استفاده‌های گسترده آن در طب سنتی، این گیاه همچنان به‌عنوان یک منبع طبیعی برای درمان مشکلات مختلف در دنیای امروزه مورد توجه قرار می‌گیرد.
منابع
https://nnj.mums.ac.ir/article_13334.html
https://article.imrpress.com/journal/FBS/14/2/10.31083/j.fbs140201
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5871149
آیا استفاده از بادرنجبویه عوارض جانبی دارد؟
به طور کلی برای اکثر افراد زمانی که بهطور صحیح استفاده شود، مشکلی ندارد. با این حال، برخی افراد ممکن است عوارض جانبی ملایمی از جمله خوابآلودگی و واکنشهای آلرژیک را تجربه کنند.
آیا بادرنجبویه می‌تواند برای کودکان استفاده شود؟
بله، اغلب برای کودکان، به ویژه برای تسکین، مشکلات گوارشی یا بی‌خوابی خفیف استفاده می‌شود. با این حال، قبل از مصرف برای خردسالان، بهتر است با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید تا از ایمنی و دوز صحیح مطمئن شوید.
چقدر طول می‌کشد تا بادرنجبویه نتایج قابل مشاهده‌ای نشان دهد؟
زمانی که برای مشاهده نتایج ازبادرنجبویه نیاز است، بسته به فرم استفاده شده و وضعیت فرد می‌تواند متفاوت باشد. برای اثرات آرام‌بخش یا خواب، برخی افراد ممکن است ظرف 30 دقیقه تا یک ساعت پس از مصرف چای یا تنتور احساس تسکین کنند. برای فواید بلندمدت مانند کاهش اضطراب یا بهبود گوارش، ممکن است چند روز یا هفته استفاده مداوم لازم باشد.
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
- خانم عبدی
- بهمن 1, 1403
- 361 بازدید
یک دیدگاه برای “بادرنجبویه گیاهی دارویی با تاریخچه غنی در طب سنتی”
چقدر شبیه نعناست